Informacje o Zespole Ksiąg Metrykalnych
Archiwum Archidiecezjalne w Katowicach prowadzi poszukiwania genealogiczne na zlecenie osób,
które chciałyby uzyskać informacje dotyczące przodków oraz ich krewnych.
Zakres terytorialny posiadanego zasobu ksiąg metrykalnych pokrywa się z granicami diecezji katowickiej, jakie ustalono w roku 1992. Nasze Archiwum zgromadziło księgi metrykalne chrztów, ślubów i pogrzebów z 62 parafii leżących na terenie diecezji od Radzionkowa i Rudy Śląskiej na północy, po Mysłowice, Chełm Śląski i Miedźną na wschodzie, Wisłę Małą, Pielgrzymowice i Gorzyce na południu, po Pogrzebień, Golejów i Knurów na zachodzie.
Informacji o osobach pochodzących z parafii leżących na terenie diecezji gliwickiej (np. Bytom, Zabrze, Tarnowskie Góry), sosnowieckiej (np. Jaworzno, Sosnowiec, Będzin) i bielsko-żywieckiej (np. Bestwina, Strumień, Czechowice-Dziedzice), należy szukać bezpośrednio w konkretnych kancelariach parafialnych lub w kuriach diecezjalnych odpowiednich ze względu na zakres terytorialny (zobacz adresy kurii na mapie).
DIECEZJA GLIWICKA
ul. Łużycka 1, 41-101 Gliwice
tel. (032) 230 71 42
DIECEZJA SOSNOWIECKA
ul. Wawel 19, 41-200 Sosnowiec
tel. (033) 293 51 51
DIECEZJA BIELSKO-ŻYWIECKA
ul. Żeromskiego 5-7, 43-300 Bielsko-Biała
tel. (033) 819 06 00
Zespół ksiąg metrykalnych powstał w naszym Archiwum na skutek dwóch dekretów Arcybiskupa Damiana Zimonia (z 1998 i 2008 roku). W pierwszym etapie, który zakładał przekazanie przez proboszczów ksiąg metrykalnych obejmujących XVII, XVIII i cały XIX wiek, do Archiwum napłynęło około 1200 jednostek archiwalnych (tomów ksiąg). Po drugim dekrecie z czerwca 2008 roku, do Archiwum trafiło około 700 (i nadal są przekazywane) ksiąg metrykalnych dotyczących okresu od początku XX wieku do zakończenia II wojny światowej.
Warto zaznaczyć, że Archiwum nie posiada wszystkich ksiąg metrykalnych wytworzonych w poszczególnych parafiach. Wynika to z faktu, że część z nich uległa zniszczeniu w czasie działań wojennych, szczególnie w okresie II wojny światowej, a także w wyniku pożarów lub kradzieży. Z kolei część ksiąg pozostaje nadal na parafii ze względu na fakt, że ich spisywanie rozpoczęto, np.w 1939 roku i nadal są w użyciu lub wpisy zakończono np.: na roku 1970. W takich wypadkach cezura 1945 roku nie jest wyznacznikiem posiadanych przez nasze Archiwum ksiąg. Dla przykładu danych z parafii w Radzionkowie można szukać w Archiwum w księgach chrztów do 1948 roku, w księgach pogrzebów do 1945, ale ślubów tylko do 1929. Pozostałe księgi znajdują się nadal w kancelarii parafialnej w Radzionkowie.
Księgi metrykalne, jakie posiadamy w naszym zasobie dotyczą z założenia osób wyznania KATOLICKIEGO. Nie oznacza to jednak, że nie trafiają się także pojedyncze zapisy małżeństw mieszanych, np.: katolicko-ewangelickich, czy chrzty dzieci z tych związków. Jeden z nich, pochodzący z parafii tyskiej prezentujemy poniżej.
W 1795 r. bliźnięta z małżeństwa mieszanego z Emanuelssegen (dzisiaj Murcki), zostały ochrzczone w kościele parafialnym w Tychach: dziewczynka jako katoliczka, natomiast syn jako luteranin.
Część zapisów metrykalnych dotyczy także ponownego wstąpienia do Kościoła katolickiego przez luteran lub rejestruje konwersje z wyznania mojżeszowego na katolicyzm.
Językiem, w jakim zapisywano księgi meyrykalne w XVII i XVIII wieku, a nawet jeszcze w początkach XIX była łacina. Przejście tzatem ych ziem pod panowanie Prus w wyniku wojen śląskich (1740 i 1763) nie od razu zmieniło język prowadzenia ksiąg metrykalnych (niemiecki obowiązywał także w Austrii).
W tym czasie zdarzają się zapiski w języku polskim. Wynikało to ze specyfiki etnicznej tej części Górnego Śląska, a także z racji tego, że część duchownych kształciła się w seminariach należących do diecezji krakowskiej. Warto ponadto pamiętać, że do 1821 roku dekanaty bytomski i pszczyński należały do diecezji krakowskiej, a dopiero po bulli De salute animarum wydanej przez Piusa VI przyłączono je do diecezji wrocławskiej.
W XIX i XX wieku (do 1922 roku) księgi metrykalne prowadzone były w języku niemieckim. Po decyzji Rady Ambasadorów dotyczącej podziału Górnego Śląska, na terenach odłączonych od diecezji wrocławskiej wprowadzono język polski, a na tych, które nadal pozostały przy państwie niemieckim, język w jakim spisywano chrzty, śluby i pogrzeby pozostał bez zmian.
